Wyżyny i góry

Na rzeźbę terenu Czech składają się głównie niskie wyżyny (300 – 800 m n.p.m), zaś pasma górskie mieszczą się wzdłuż granic. Najwyższym szczytem jest Śnieżka (cz. Šněžka) w Karkonoszach (cz. Krkonoše) – 1603 m n.p.m. Najistotniejsze z obszarów górskich i wyżynnych to (od zachodu na mapie): Krušné hory, Český les, České středohoří, Brdy, Šumava, Lužické hory, Novohradské hory, Jizerské hory, Česká tabule, Českomoravská vrchovina, Krkonoše, Železné hory, Orlické hory, Drahanská vrchovina, Hrubý Jeseník, Nízký Jeseník, Bílé Karpaty, Maravskoslezské Beskydy.

 

W dziejach Czech ważną rolę odegrały wymienione tu góry, które są powiązane bądź z historią, bądź z losami ludzi zamieszkującymi te ziemie:

  1. Říp (459 m n.p.m.) – góra, na którą wg legendy zapisanej przez Kosmasa wstąpił praojciec  (cz. praotec) Czech, na cześć którego nazwano te ziemie Czechami. Znajduje się tu romańska Rotunda sv. Jiří z XII wieku.
  2. Blaník (639 m n.p.m.) – w zasadzie dwa szczyty: Velký Blaník (639 m n.p.m.) i Malý Blaník (564 m n.p.m.). Związane są one z wieloma legendami. Według jednej z nichw środku mieszkają rycerze (cz. rytíři) ze świętym Wacławem, którzy w razie potrzeby pomogą ludowi.
  3. Radhošť (1129 m n.p.m.) – znajduje się tu kaplica Cyryla i Metodego (cz. Cyrilometodějská kaple) i miejsce pogańskiego kultu, a także miejsce manifestacji niepodległościowych.
  4. Bílá hora (381 m n.p.m.) - w zasadzie nie góra, a rozległe wzgórze (cz. návrší) znajdujące się w dzielnicy (cz. čtvrť) Pragi o tej samej nazwie, co wzniesienie. Jest znana przede wszystkim z bitwy z 1620 roku, w której klęskę poniosły oddziały czeskich protestantów, stawiając czoła wojskom katolickich Habsburgów. Wynik tego starcia odmienił losy kraju.
Rysunek: Pasma górskie, wyżyny i najważniejsze góry Republiki Czeskiej.  

Główne rzeki Republiki Czeskiej to:

  1. Labe – najbardziej obfita w wodę czeska rzeka, posiada największe dorzecze. Swoje źródło (cz. pramen) ma w Karkonoszach (cz. Krkonoše), a uchodzi do Morza Północnego (cz. Severní moře).

  2. Vltava – lewobrzeżny dopływ (cz. přítok) Labe w Mělniku. Wypływa z pasma górskiego Šumava na południu Czech i jest jego najdłuższą rzeką.
  3. Ohře – źródło rzeki znajduje się w Bawarii, jest dopływem Labe w Litoměřicích. Nad rzeką leżą m.in. Karlovy Vary, Loket i Cheb.
  4. Morava – Największa rzeka na Morawach. Źródło znajduje się zaraz przy samym szczycie Snieżnika (cz. Kralický Sněžník) na granicy Moraw i Polski. Jest dopływem Dunajui uchodzi do Morza Czarnego.
  5. Odra – kolejna rzeka na Morawach, która uchodzi do Morza Bałtyckiego. Jej źródło, to Oderské Vrchy.

 

Republika Czeska posiada dużą ilość zbiorników wodnych (cz. vodní nádoba), ale ma niewiele jezior (cz. jezero). Większość z nich, to utworzone przez ludzi stawy (cz. rybník) w XV i XVI w. Największe i najgłębsze naturalne jezioro to Černé jezero na Šumavě, zaś największy staw to Rožmberk nazwany tak na cześć rodu Rožmberk (wtedy też powstawało wiele innych stawów, głównie w południowych Czechach). Kolejnym typem zbiorników wodnych są zapory (cz. přehrada) służące do regulacji poziomu wód, a także do produkcji energii elektrycznej – największą z nich jest Lipno na Vltavě, a najbardziej obfitą w wodę jest Orlík na Vltavě oraz Otavě.
Rysunek: Główne rzeki Republiki Czeskiej
Umiarkowany klimat (cz. mírné podnebí) kraju jest tworzony przez przenikanie wpływów oceanicznych (przede wszystkim w zachodniej części) i kontynentalnych (na Morawach i Śląsku). Przeważają wiatry z zachodu przy średnio obfitych opadach (cz. srážka). Klimat Republiki czeskiej jest współtworzony przez wyżynny charakter rzeźby terenu (cz. reliéf). Elementy te mają wpływ na florę i faunę. Na lasy składają się głównie drzewa iglaste (cz. lesy jehličnaté), zaś świat zwierząt w lasach reprezentują jelenie, sarny, dziki i wiewiórki (cz. jelen, srnče, divoký vepř,  veverka).